|
by Jona Branzuela Bering in Bisaya, translated into English by the poet
KANG PAPA GIKAN SA EAST COAST, AUSTRALIA
Lahi ang kaguol sa mga taw diri. Kada-buntag mobisita silas dagat. Igo rang motan-aw. Pipila ra
ang motampisaw kadiyot. Hapsay ang tanan. Shower. Electric barbecue grill. Rolyo sa tissue sud
sa limpyong CR. Pero ambot ba, bisan pa sa kahapsay sa tanan, di nako masukod ang katugnaw
sa ilang dagat.
Sa ilawom sa taytayan sa Languyon ko sila unang nakit-an. Mas lagom ang ilang pamanit. Kulot
ang buhok. Otso anyos ko ato ug nasayod ko adunay kasubo sila ray nakahibaw. Diri, Pa,
gikurong ang mga bag-ong tubo, mga nitibong tanom sa baybayon. Huyang sila. Di molungtad.
Halos usa ka dupa ang malasugi nga nabingwit sa iyang babayeng anak. Hanas
nga gibitad og girolyo ang nylon sa iyang pasol. Ang tanan recorded. Nag-liksi-liksi
sila sa kalipay, gibuhian nila ang ilang kuha. Diri, Pa, ang pagpangisda daw usa ka matang
sa karaoke. Sa usa ka 31 anyos nga anak sa mag-uuma ug mananagat, wa ko masayod
ang mga pulong we don't need it susama ras gilamparo sa dung sa sakayan.
FOR PAPA FROM EAST COAST, AUSTRALIA
Their sadness is different. They visit the sea in the morning. Look
at it. A very few take a dip. Everything is in order. Shower.
Electric barbecue grill. A tissue roll inside a clean bathroom.
But I don't know, despite everything, I can't measure the coldness of their sea.
I first see them under the Languyon Bridge. Darker skin. Kinky hair. I am
eight, and I know there is grief only they know. Here, Pa,
they pen the saplings, those native shore plants.
They're fragile. They won't last.
His daughter catches a swordfish, almost a hand span-long. She pulls
and rolls the line like an expert. Everything is recorded. They jump out
of joy and let go of their catch. Here, Pa, fishing is a form
of karaoke. For the 31-years-old fisherman-farmer's daughter, I didn't know
words like we don't need it feels like being hit by the boat's bow. TANDAG '12 years ago, we started in Cebu with a vision to provide better homes for the average Filipino workers.' —ad sa likod sa usa ka magasin
Usa ka demokrasya ang pagpabarog sa atong kaugalingong balay. Langkay ang atop. Kinawat nga sako ang bungbong. Karton sa Tanduay ang sawg. Dose mo ka managsuon. Kami walo. Dato ta. Namungingi ang kaimito sa atong kwarta. Usa ka kilong baboy nga di nato mahikap? Lima ka dahon. Tulo ka kilong bugas? Upat ka dahon. Dato ta. Dato ang atong handurawan. Akong nadunggan nga duha na ang imong anak karon. Way klarong trabaho ang imong kapuyo. Samtang ako, dia, libud-suroy—laagan ang huna-huna. Padung kos Tandag—lugar nga wa nahisakop sa atong inosenteng mapa. Sa likod sa magasin nga akong gikuptan, adunay hulagway sa usa ka pamilya: ang inahan naka-maxidress, ang amahan naka-white polo ug khaki pants. Ang ilang anak, naas tunga. Nagkatawa silang tulo. Sa ilang likod, habog kaayo ang condo. Atong gibiyaan ang atong pagkabata. Apan wa kita gibiyaan niini, Ana. Pagtugpa sa eroplano, gikuwadro sa bentana ang usa ka mag-uuma, naglakaw padung sa iyang payag. Nagbaguod sa iyang gilukdo. TANDAG
'12 years ago, we started in Cebu with a vision to provide better homes for the average Filipino workers.' —an ad at the back of the magazine
To build your own home is a democracy. Dried coconut fronds for the roof. Stolen sack for the walls. Tanduay-box for the floor. You're twelve siblings. Us eight. We're rich. There hangs our money on the star apple tree. A kilo of the invisible pork? Five leaves. Three kilos of corngrits? Four leaves. We're rich. Our imagination is. You now have two kids, I've heard. Your man a hack. While here I am, a vagrant—restlessness becomes my mind. I'm on my way to Tandag— a place that doesn't belong to our innocent map. At the back of the magazine I'm holding, there's a family photo: the mom in a maxi dress, the dad in a white polo and khaki pants. Their daughter in the middle. They're all smiling, a condo towers behind them. We leave our childhood. But it doesn't leave us, Ana. As the plane lands, the window frames a farmer, walking towards his shack. Staggering with the weight he carries. BISDAK SA HANOI
Imong gitun-an ang kalibutang dili imoha: front yard, backyard. Sa gawas
sa imong giabangang kwarto, ang hinayhay sa imong silingan subo tan-awon:
Grab shirts, buslotong medyas, boxer shorts nga nakalimtan
og hipos. Usa ka koral ang likod sa akong hip-ot nga apartment
sa Cebu City. Gihimong kalibanganan sa akong mga iring
ang gamayng luna likod sa koral. Apan dia kita, ikaw ang estudyante, ako ang maestra.
Gitudloan teka sa "saktong" paglitok sa kalibutan nga langyaw sa
atong kaliwatan: porch, living room, dining area—mga luho sa espasyo
nga wa nato namat-an. Nauwaw ko moangkon, Quang, nga parehas ra tang duha:
nagkat-on sa usa ka pinulongang hagbay rang niangkon kanato.
BISDAK IN HANOI
You're learning a different world: front yard, backyard. Outside
your rented room, your neighbor's laundry is a sad sight:
Grab shirts, holed socks, boxer shorts that have seen several
mornings. There's a wall
behind my small rented apartment
in Cebu City. Past it, an empty lot used
as my cats' litter. Yet here we are,
you the student, I the teacher, helping you out
with the right utterances of the world
foreign to our kin: porch, living room, dining area
—the extravagance of space that we don't grow up with.
I am ashamed to admit, Quang, we're the same:
learning the language that has long owned us.
 SNOW
Sa imong hulagway sa FB, nagsapupo kag snow sama sa pagsapupo sa atong apuhan
sa bag-o niyang kinawot nga kamote—atong panahon nga mangihi pa tas banig.
Nangutana ka kon wa ba koy planong mopuyo, molaag sa Amerika. Aron makahikap
og snow, ang unang rason nga imong gihatag dihang gipangutana teka kon nganong ganahan
kang makigminyo sa singkwenta-anyos nga ka-chat nga Kano. Nipahiyom ko, nagsud-ong
sa imong panagway, hayag, usa ka daktol. Pasayloa ko kon mikabot og pipila ka tuig
una nako natubag ang imong pangutana: 'gaw, dia, gihapuhap sa akong panan-aw
ang snow nga nagkorona sa Himalayas. Igo na kini para kanako. SNOW
On your FB photo, you're scooping snow, the way
our grandmother held her newly harvested sweet potatoes
—those years we still wet the woven mat.
You ask if I have plans to live, travel
to America. To touch snow
was the reason you give when asked why you
wanted to marry your fifty-year-old American
chatmate. I smiled, looking at your face, bright,
a full moon. Forgive me when it takes me years
to answer your question: coz, here, my eyes
touch the snow crowning the Himalayas.
And that's enough for me.
|